“ราคาน้ำมัน” ของประเทศไทยขยับ ขึ้น-ลง มีความเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา ภายใต้เงื่อนไขหรือสถานการณ์ต่างๆ เข้ามาเกี่ยวข้องอยู่เสมอ ซึ่งทั้งหมดถือเป็นปัจจัยที่มีผลต่อการขยับตัวในด้านโครงสร้างราคาน้ำมัน และวันนี้เรามาลองทำความเข้าใจกันสักนิดว่ามีปัจจัยอะไรบ้างที่มีผลต่อราคาน้ำมันดิบที่จะส่งผลต่อเนื่องเมื่อถูกแปรรูปไปเป็นน้ำมันสำเร็จรูป

• ปัจจัยที่ 1: สภาพเศรษฐกิจโลก

การเติบโตทางเศรษฐกิจ เป็นปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ในทิศทางเดียวกับราคาน้ำมัน เมื่อศรษฐกิจเติบโต ความต้องการใช้น้ำมันจะสูงขึ้น ในทางกลับกันราคาน้ำมันอาจปรับตัวลดลงเมื่อเศรษฐกิจไม่ขยายตัวหรือถดถอย เพราะมีปริมาณน้ำมันมากกว่าความต้องการของตลาด เช่น กรณีการระบาดของโควิด-19 ในปี 2562-2563 แต่ปัจจุบันเศรษฐกิจทั่วโลกเริ่มฟื้นตัวจากสถานการณ์โควิด-19 จึงส่งผลให้ราคาน้ำมันในตลาดโลกเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง

• ปัจจัยที่ 2 : กำลังการผลิตของผู้ผลิตน้ำมันและโรงกลั่น

ถ้าผู้ผลิตไม่สามารถผลิตน้ำมันได้เพียงพอกับความต้องการก็จะส่งผลให้ราคาน้ำมันเพิ่มขึ้น ในทางกลับกัน หากความต้องการน้ำมันดิบลดลงเหลือน้อยกว่ากำลังการผลิตน้ำมันดิบที่ผลิตได้ ก็จะทำให้ราคาน้ำมันดิบปรับตัวลดลง หรือหากประเทศผู้ผลิตน้ำมันดิบปรับเพิ่มอัตราการผลิต ทำให้มีปริมาณน้ำมันดิบในตลาดเพิ่มขึ้น ก็ส่งผลให้ราคาน้ำมันดิบปรับตัวลดลงได้เช่นกัน ซึ่งเมื่อเร็วๆ นี้ กลุ่มประเทศผู้ผลิตน้ำมัน (กลุ่ม OPEC) ได้มีการตกลงโควต้าการผลิตน้ำมันดิบ จึงส่งผลให้ทั่วโลกเผชิญกับปัญหาราคาน้ำมันปรับตัวสูงขึ้น

• ปัจจัยที่3 : ฤดูกาลกับสภาพภูมิอากาศ

ฤดูกาลส่งผลกับราคาน้ำมันในตลาดโลก เมื่อฤดูเปลี่ยน อุปสงค์หรือความต้องการใช้น้ำมันปรับเปลี่ยนตามไปด้วย เช่น ในฤดูหนาว ประเทศแถบยุโรปและสหรัฐอเมริกา มีความต้องการใช้น้ำมันดีเซลและน้ำมันเตาเพิ่มขึ้นเพื่อทำความอบอุ่น (Heating Oil) เป็นอีกเหตุผลที่ทำให้ราคาน้ำมันสูงขึ้นได้ ยกตัวอย่างเช่น เมื่อเดือนที่ผ่านมาประเทศในซีกโลกตะวันตกเริ่มเข้าสู่ช่วงฤดูหนาว รวมถึงผลกระทบจากสภาพอากาศที่เลวร้าย อุบัติเหตุ ในแหล่งผลิตน้ำมันทำให้การผลิตน้ำมันต้องหยุดชะงัก อาทิ สหรัฐประสบเหตุพายุเฮอริเคนพัดถล่มส่งผลให้ราคาน้ำมันดิบตลาดโลกเพิ่มขึ้นเท่าตัว เป็นต้น

• ปัจจัยที่ 4 : ภูมิรัฐศาสตร์มีผลต่อราคาน้ำมัน

แถบตะวันออกกลางและแอฟริกาเหนือ เป็นภูมิภาคหลักของผู้ผลิตน้ำมันดิบในตลาดโลก หากบริเวณดังกล่าวเกิดความไม่สงบ หรือความขัดแย้งทางการเมือง การทหาร ก็จะส่งผลต่อปริมาณการผลิตน้ำมันดิบ (Supply) ในช่วงเวลานั้น ๆ ได้ รวมไปถึงอุปสรรคการขนส่งในบางภูมิภาคของบางช่วงเวลา ก็ทำให้ปริมาณน้ำมันที่เข้าสู่ตลาดลดลงได้

• ปัจจัยที่ 5 : ความผันผวนของอัตราแลกเปลี่ยน

น้ำมันดิบและน้ำมันสำเร็จรูปในตลาดหลักของโลกนั้นซื้อขายกันด้วยเงินสกุลดอลลาร์สหรัฐ ดังนั้นเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงหรือความผันผวนเกิดขึ้นกับอัตราแลกเปลี่ยนระหว่างสกุลเงินท้องถิ่นกับเงินดอลลาร์สหรัฐ ต้นทุนในการซื้อน้ำมันดิบหรือน้ำมันสำเร็จรูปในแต่ละประเทศก็จะเปลี่ยนแปลงตามอัตราแลกเปลี่ยนไปด้วย

• ปัจจัยที่ 6 : การเก็งกำไรของตลาด

น้ำมันดิบและน้ำมันสำเร็จรูปนั้นทำการซื้อขายกันในตลาดเปิด จึงไม่สามารถหลีกเลี่ยงการเก็งกำไรของตลาดได้ รวมทั้งน้ำมันเป็นสินค้าใที่ได้รับความสนใจเพิ่มขึ้นจากบรรดานักลงทุนและการเก็งกำไร มีส่วนทำให้ราคาน้ำมันผันผวนได้

• ปัจจัยที่7  : พลังงานทดแทนและการพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตพลังงาน

ในอนาคต หากการพัฒนาพลังงานทดแทนรูปแบบต่าง ๆ เช่น แสงอาทิตย์ ไฟฟ้า ไฮโดรเจน ฯลฯ สามารถผลิตได้เพียงพอต่อการใช้งานในราคาที่สามารถแข่งขันกับราคาน้ำมันได้ อาจส่งผลให้ความต้องการใช้น้ำมันลดลง ตลอดจนนโยบายการยกเลิกการใช้รถยนต์ที่ใช้น้ำมันเป็นเชื้อเพลิงในหลายประเทศ ก็อาจส่งผลให้ราคาน้ำมันเปลี่ยนแปลงได้

สิ่งเหล่านี้เป็นปัจจัยที่ส่งผลต่อต้นทุนราคาน้ำมันในตลาดโลก ซึ่งถือเป็นสัดส่วนที่มากที่สุดในโครงสร้างราคาน้ำมันขายปลีกที่หน้าปั๊ม สำหรับประเทศไทยยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่มีผลต่อราคาน้ำมัน ได้แก่   การปรับเปลี่ยนการเก็บภาษีและกองทุนต่าง ๆ ซึ่งเป็นไปตามนโยบายของรัฐของแต่ละประเทศ รวมไปถึงค่าการตลาดของผู้ค้าน้ำมันอีกด้วย  อย่างไรก็ตาม ในช่วงสถานการณ์ราคาน้ำมันขาขึ้น ภาครัฐจึงได้ใช้กองทุนน้ำมันเชื้อเพลิงเป็นเครื่องมือในการบริหารจัดการราคาขายปลีกน้ำมันในประเทศให้มีเสถียรภาพ โดยที่ผ่านมากระทรวงพลังงานได้ใช้เงินจากกองทุนน้ำมันเชื้อเพลิงประมาณ 2,237 ล้านบาทต่อเดือน ในการรักษาเสถียรภาพราคาน้ำมันขายปลีกน้ำมันเชื้อเพลิงภายในประเทศและคงราคาก๊าซหุงต้ม เพื่อไม่ให้กระทบต่อประชาชนผู้บริโภคและการฟื้นตัวของเศรษฐกิจประเทศ นอกจากนี้ ยังติดตามดูแลความเหมาะสมของการกำหนดราคาขายปลีกน้ำมันเชื้อเพลิงให้มีความเป็นธรรมกับทุกฝ่ายอยู่เสมอ

*ข้อมูลจาก สำนักงานนโยบายและแผนพลังงาน (สนพ.)

เรื่อง: กองบรรณาธิการ

เรียบเรียงข้อมูลโดย GRANDPRIX ONLINE

ติดตามข่าวสาร ยานยนต์ รถจักรยานยนต์ รถใหม่ ได้ที่ www.grandprix.co.th